PANIC FEAR OF STANDING STILL
Routine is begane grond wanneer alles van plaats verandert. Nu rituelen bijna uitgestorven zijn, moeten we er geen nieuwe uitvinden om onszelf tot rust te kunnen brengen? In de drie tot zes uur durende performance Panic Fear of Standing Still lopen vier performers over een maagdelijke zandvlakte. Hun voetsporen vormen in het zand eerst een cirkel, dan een lemniscaat, dan een driedelige lemniscaat. Het patroon vervormt tot een uitgespreide mandala. In tegenstelling tot zijn Boeddhistische voorbeeld zal deze mandala niet door mensenhanden vernietigd worden. Wel door de natuurkrachten: water spoelt de sporen weg, de wind doet ze vervagen.
CONCEPT
MOVEDBYMATTER, het gezelschap geleid door performer en regisseur Kasper Vandenberghe, vertrekt van alledaagse, onbewuste en repetitieve patronen. De compagnie stelt zich in de eerste plaats de vraag of er een choreografie gemaakt kan worden van bewegingen die aan onze bewuste controle ontsnappen. Van daaruit wordt de volgende vraag gesteld: kunnen nieuwe rituelen ons helpen om die onbewuste staat te bereiken?
De compagnie zoekt tegelijkertijd naar manieren om deze herhaling te contrasteren met de verandering en constante evolutie. Volgens de regisseur van de compagnie kunnen deze elkaar tegenwerkende krachten gekarakteriseerd worden met de Griekse termen Kronos en Kairos. Terwijl de eerste het tikken van de klok of de objectief meetbare en voorbijgaande tijd definieert, staat de laatste voor de betekenis van die tijd voor een individu, de unieke gelegenheid waar onmiddellijk op moet worden ingegaan.
DE PERFORMANCE
Beide versies beginnen op dezelfde manier: vier performers komen uit vier verschillende richtingen het zand opgewandeld. Eerst vormen ze patronen in het zand, die ze dan blijven volgen. De urenlange herhaling van hun bewegingen brengt hen in een staat van trance, het biedt hen rust om met klaarheid te denken. Terwijl ze meditatief hun pad in het zand uitdiepen, graven ze tegelijkertijd hun eigen graf. De klok blijft namelijk tikken. De wereld rondom is onverbiddelijk en vaagt de sporen achteloos uit. Verval en vergankelijkheid spelen noodzakelijkerwijs de hoofdrol. Met aan waanzin grenzende overtuiging probeert de mens het huidige moment te vereeuwigen. Het is tevergeefs want hij gaat krachten te lijf die groter zijn dan hem. Verandering is nu eenmaal niet te stoppen.
Deze grondhouding van de mens tegenover zijn machteloosheid wordt weergegeven door de bewegingen van de performers: van passief en gedwee naar meer nonchalance die persoonlijkheid toelaat. Het stappen wordt van tijd tot tijd onderbroken door dagelijkse rituelen als slapen, eten, drinken en werken. Het verglijden van de dagen en de raderen van de tijd gaan zo ook een rol spelen in de performance. Na elke onderbreking wordt het pad of wat ervan overblijft hervat.
Een bovenaanzicht van de performance onthult haar centrale symboliek: het bewandelde patroon bestaat eerst uit een cirkel (eeuwige terugkeer), de lemniscaat (interactie) en de driedelige lemniscaat (Pistoletto’s Third Paradise). De patronen vervagen, of door de natuurelementen of door toevallige misstappen. De performers staan zo voor de onmogelijkheid om vooraf uitgestippelde wegen te volgen, terwijl het van hen verwacht wordt. Patronen worden overstroomd en moeten vervagen.
In december 2017 werd een preview van de performance vertoond in BOZAR als hommage aan de Italiaanse artiest Michelangelo Pistoletto en zijn ‘Third Paradise’. Op dit moment is MOVEDBYMATTER de outdoor-versie aan het afwerken. Die gaat in augustus 2018 in première op het strand van Oostende tijdens de openingsavond van TAZ. Daarna reist de performance door naar Nieuwpoort, Koksijde en andere Europese kuststeden.
De performance duurt 4,5 uur. Het is mogelijk om slechts één hoofdstuk (van 1 tot 4) bij te wonen, of zonder verplichting deel te nemen.
Deze existentiële spanning geïllustreerd in twee afzonderlijke voorstellingen. Één ervan vindt in de buitenwereld plaats, meer bepaald op de branding van het strand. De andere vindt plaats in een zandbak in een binnenruimte, waar beelden gefilmd met drones een vogelperspectief bieden op de patronen die de performers in het strand uitslijten.
TEKST DOOR STIJN DIERICKX
Vier danseressen trekken een cirkel van voetsporen. Als de vier windstreken op een kompas draaien zij rond een onbetreden centrum, een niet verkende leegte. Tot een onderlinge ontmoeting lijkt het nooit te komen. In een almaar complexer wordend patroon ontvouwen de vier vrouwen hun ritueel voor de maan.
‘Met deze voorstelling onderzoek ik de betekenis van stilstand in een samenleving die constant in beweging lijkt. Is stilstand een voorbode op de dood? Is beweging daarom automatisch synoniem voor leven? Waarheen en waartoe leidt dat bewegen? Wie of wat bepaalt onze beweging, onze levensloop? Wanneer kiezen wij doelbewust voor een afslag en wanneer volgen wij het uitgesleten spoor van onze voorgangers? Hoe sterk staat het individu, hoe dwingend is het systeem, hoe bepalend is de samenleving waar een mens in meedraait?’
Regisseur Kasper Vandenberghe (35) stond het afgelopen decennium voornamelijk zelf op scène bij Troubleyn/Jan Fabre. Vandenberghe was onder andere te zien in de twee grote re-enactment creaties ‘De Macht der Theaterlijke Dwaasheden’ en ‘Het Is Theater Zoals Te Verwachten En Te Voorzien Was’ en recenter in het vierentwintig uur durende spektakelstuk ‘Mount Olympus’. Met zijn eigen fonkelnieuwe gezelschap MOVEDBYMATTER geeft Vandenberghe nu voor het eerst uiting aan zijn kwaliteiten als maker.